We zijn de nachtvorst voorlopig weer even kwijt. Dat scheelt weer. Afgelopen week was de laatste keer voor de vrijwilligers dit seizoen. We hebben gezamenlijk het plastic van de grote tunnelkas afgehaald. Ben blij dat het eraf is. Ik ben de ravage na de storm van januari niet vergeten.
image.png

De kas was toen enorm verbogen. Het is een wonder dat ik zonder nieuwe onderdelen te kopen de kas weer op de poten heb gekregen. Een tweede storm wil ik niet afwachten. Door het verbuigen is op een aantal onderdelen de beschermende coating beschadigd. Die ga ik nu weer een beschermende laag geven. En dan kunnen we volgend jaar de tunnelkas weer opzetten om lekkere tomaten en andere kasgroenten te telen.

Schorseneren Een typische wintergroente in de biologische landbouw is schorseneren. Die hebben we ook op de Nieuwe Akker.
image.png

Deze vaste, winterharde plant komt oorspronkelijk uit zuidelijk Europa, het tegenwoordige Spanje. Je zou zeggen dat het een oude groente is, maar niets is minder waar. Pas rond de zestiende eeuw (sommige bronnen zeggen: zeventiende eeuw) is de teelt ervan opgerukt naar Midden-Europa. Rond 1660 in Frankrijk en snel daarna vooral in België. In eerste instantie in volkstuinen, en pas veel later voor commerciële doelen. Tussen pakweg de 16e eeuw en de Tweede Wereldoorlog was het een courante groente. Maar de bewerkelijkheid ervan – hetgeen overigens maar zeer betrekkelijk is – paste kennelijk niet in ons nieuwe, snelle leven. Vandaar dat het thans valt in de categorie vergeten groente. Nochtans zijn Frankrijk, België en Nederland de grootste producenten van schorseneren. De naam schorseneer is afgeleid van het Italiaanse scorza nera. Dat zwarte schil betekent, maar eigenlijk een verbastering zou zijn van scorzon (oud-Frans), scorzone (Italiaans) dat duidt op een giftige zwarte slang. Maar het Duitse Schwarzwurzel laat niets aan de verbeelding over: het is een zwarte penwortel. Een bijnaam van de schorseneer is ‘keukenmeidenverdriet’. De wortels scheiden bij het schillen een kleverige melk af. Als de keukenmeiden de wortelstokken schilden bleven aarde en ander vuil aan hun handen plakken. En het kan dagen duren eer dat weer weggewassen of -gesleten is. Tot hun verdriet konden ze dan bijvoorbeeld niet fatsoenlijk uitgaan. In tegenstelling tot de reputatie is de schorseneer lekker en eigenlijk wel makkelijk te verwerken. De smaak heeft wat weg van die van de asperge. De bijnaam ‘armeluis asperge’ refereert hier direct aan. Maar de schorseneer is zeker geen inferieure groente. Geschilde of beschadigde schorseneren kleuren ter plaatse vrij snel rood en dan bruin. Om ze blank te houden moeten ze in aangezuurd water worden bewaard. Schorseneren kunnen tot puree of soep worden gemaakt, in risotto worden verwerkt, gekookt, gestoomd en gebakken. Koud of warm worden gegeten. Het was een tijdje mode in de betere restaurants om ongeschilde schorseneren in de lengte in dunne plakken te snijden en deze te frituren. Kan ook. Geroosterde schorseneren zijn een koffievervanger, op de zelfde manier als chicorei. Jong blad kan in de sla worden verwerkt.Het schillen; sommigen zeggen: Kook de schorseneren eerst 10 minuten, dan laat de schil makkelijk los. Oftewel: dan pelt u ze. Mijn ervaring is dat je de ene schorseneer breekt of plat knijpt, terwijl de andere nog vrij stevig is. Voor mij is de aller makkelijkste manier van het schillen van schorseneren het onder-water-schillen:

Maak de gootsteen schoon;

Vul deze met water en doe er rijkelijk citroensap in (of azijn);

Vul meteen ook een pan met water en citroensap;

Schrap de schorseneren onder water met een dunschiller.

Leg ze daarna in de pan.

Schone handen. Witte schorseneren. Hoezo keukenmeidenverdriet? Kooktijd: Het is mijn ervaring dat de kooktijd vaak te lang wordt aangegeven. Als ik verse schorseneren uit de moestuin haal, is tien minuten koken wel het maximum. Vaak is een deel al erg zacht terwijl de rest nog een redelijke beet heeft. Voor zover ik heb kunnen nagaan is er geen directe relatie met de dikte van de exemplaren. Kortom: ga bij een minuut of zeven “op de pan zitten” en prik regelmatig even in. Bewaren: Op een koele, ietwat vochtige plek kunnen ze een maand of vier worden bewaard. Of in kisten met wat zand in de kelder. Maar het beste blijft toch wel gewoon in de grond, buiten.

Laarzen en klompen Ivm de regen, kan het wat modderig worden op de tuin. Voor als je schoenen schoon wil houden. In de kleine tunnelkas staan laarzen en klompen voor algemeen gebruik.

Te oogsten

Aardpeer: Staat achter de kruidentuin(Is het omgaasde gedeelte) Oogsten; Beginnen waar bordje staat. Voorzichtig met een spitvork of greep ruim voor de stengel steken. En de knolletjes uit de grond halen. Waarschijnlijk zitten ze ook aan weerszijden onder het gras. Ongeveer 250 gram per volwassene.

Schorseneren: Staat links op de tuin. Rechts naast de winterwortel. Deze lange zwarte wortel haal je niet zomaar uit de grond. Er zijn 4 rijen. Je graaft eerst vlak naast een buitenste de rij een gleuf van ongeveer 40 cm diep. Dan aan de andere kant van de rij, de spitvork vlak naast de schorseneer, loodrecht in de grond duwen en dan de wortel voorzichtig los maken en uit de grond trekken. Sommigen hebben vertakkingen. Ze zijn het best minstens een vinger dik, anders hou je weinig over na het schillen. Ongeveer 250 gram/volwassene.

Winterpostelein; Staat in de kleine tunnelkas, rechts. Graag vooraan beginnen met oogsten. Voorzichtig tussen de rijtjes stappen! Je pakt met de ene hand wat blaadjes en met de andere snijd je onderaan de steeltjes door. Snijden dus en niet trekken s.v.p. Dan kan er nog weer nieuwe groeien. Ongeveer 150 gram per volwassene. Je mag meer! Wel het dubbele.

Boerenkool of palmkool. Staat rechts. Tussen de overige koolsoorten. Alleen de onderste grote bladeren plukken. Ongeveer 400 gram per volwassene.

Savooi kool: Ligt klaar in kisten achter de deur van de pipowagen. Hoeveelheid; Ongeveer 500 gram/volwassene.

Prei: Staat helemaal rechts op de tuin. Vooraan beginnen. Oogsten door met de spitvork de prei eerst los te steken. Dan onderaan vastpakken en uit de grond te trekken. Het mooie groen is ook prima om te eten! Ongeveer 250 gram per volwassene.

Chinese kool: Staat op rechter gedeelte. Bij de kolen. Dit ras is een slank en open type. Oogsten door onder door te snijden. Richthoeveelheid: 1 per volwassene.

Groenlof: Staat op linkergedeelte, achteraan. Loop het paadje naar de wortels in en volg dan het paadje verder naar de groenlof. Oogsten door met een mes de "krop" onder door te snijden. Richthoeveelheid: 1 per volwassene.

Snijbiet: Staat helemaal rechts op de tuin, vooraan. Je pakt met de ene hand een bosje blad en met de andere snijd je het blad onderaan af. Graag alle bladeren per plant snijden Niet te laag! Een paar cm. boven de grond. Er moeten nog groeipunten blijven, zodat weer nieuw blad kan groeien. Dan kunnen we nog weer een keer oogsten! Richthoeveelheid: Ongeveer 300 gram/volwassene.

Pastinaak: Op het linker gedeelte. Oogsten met een spitvork. Vooraan beginnen. Ongeveer 300 gram per volwassene. Loof mag je op het lege bed laten.

Knolselderij: Staan helemaal rechts op het land. Knol uitzoeken en dan met een groot mes ruim onder de knol door, de wortels doorsnijden. Dan knol aan loof uit de grond trekken. Richthoeveelheid: Ongeveer 1 per volwassene.

Groenselderij: Staat gelijk rechts naast de grote kas. Zie bordje. Oogsten door ruim onder de stelen, de plant door te snijden. 1 per volwassene.

Rode biet: Bordje staat vlak bij de handpomp. Biet(en) uitzoeken en onderaan bij het loof pakken en voorzichtig uit de grond trekken. Ongeveer 250 gram per volwassene.

Zomerwortels: Staan op teeltbed vlak bij de pomp. Je moet eerst een stuk naar achteren lopen. Met de spitvork naast de wortels in de grondsteken en de wortels iets los steken. Wortel onderaan bij t loof pakken en uit de grond trekken. Ongeveer 300 gram per volwassene.

Voor de liefhebber

Winterwortel: Om thuis op te slaan. Staat links op de tuin. Ieder kan zo 5 kilo per volwassene meenemen. Met de spitvork uitsteken. Dus als je een schuurtje of kelder of andere koele plek hebt.... Het beste bewaar je ze met het zand er nog aan. Dan drogen ze niet zo uit. Niet te lang in de koelkast bewaren!

“Witlof” Staat achter de groenselderij, rechts naast de grote tunnelkas. Steek een aantal witlof planten uit. Snij het loof vanaf 4 cm boven de wortel af. Ik kort alle wortels in op ongeveer 20 cm. Ik pak een emmer of grote bloempot en leg die op zijn kant. Ik leg een klein laagje aarde in de zijkant van de emmer/pot. En daarop een paar wortels en dan weer een laagje aarde. En dan weer wortels, en weer aarde. Totdat de emmer/pot vol is. Zorg ervoor dat de bovenkant van de wortels op gelijke hoogte zitten. Emmer/pot rechtopzetten en eventueel een klein beetje water geven. Op een warme plek zetten(13-18 °C) en licht weg houden. Bijvoorbeeld door er een bloempot op zijn kop erover heen te doen. Na ongeveer 4 weken heb je witlof.

Rucola: Staan helemaal rechts op de tuin. Zie bordje. Oogsten door een bosje af te snijden. Richthoeveelheid: 1 bosje per volwassene.

Peterselie: Staat helemaal rechts op de tuin. 20 meter naar achteren. Achter de dille Plukken naar behoefte. Oogsten door af te snijden.

Honing van de tuin: Bij Jan-Jaap te verkrijgen of te bestellen. Zet ik dan klaar op de tuin. € 5,00 voor potje van 450 gram.

IESSEL cider: Bij Jan-Jaap te verkrijgen of te bestellen. Zet ik dan klaar op de tuin. € 5,00 voor fles van 0,5 liter.


Jan-Jaap Scholten